โพนเป็นเครื่องตีประโคมเสียงอีกชนิดหนึ่งที่มีใช้กันอย่างแพร่หลายในภาคใต้ โดยเฉพาะจังหวัดพัทลุงและจังหวัดใกล้เคียง ชาวบ้านยังนิยมสร้างโพนเพื่อนำไปใช้ตีบอกเวลา ในตีส่งเสียงเตือนภัยและใช้ตีประโคมเสียงในกิจกรรมชักพระในวันออกพรรษา แม้ว่าปัจจุบันจะมีเครื่องตีชนิดอื่นเข้ามาใช้แทน แต่การสร้างโพนก็ยังมีแพร่หลายในจังหวัดพัทลุง และได้พัฒนาจากที่เคยสร้างโพนเพื่อนำไปถวายวัดให้พระได้ใช้ตีบอกเวลาหรือตีโพนเพื่อการอื่น ก็ยังมีการสร้างโพนเพื่อจำหน่ายและสร้างเก็บไว้เพื่อใช้ตีในพิธีอื่นๆด้วย
การสร้างโพนก็ใช่ว่าจะสร้างกันได้ง่ายๆ ต้องอาศัยชาวบ้านผู้ที่มีประสบการณ์ในการสร้างโพนตามแบบโบราณมาช่วยกำกับดูแล เริ่มตั้งแต่จัดหาไม้เนื้อแข็ง ให้ได้ตามขนาดที่ต้องการ ส่นใหญ่จะเป็นไม้ตะเคียนทอง ไม้ขนุนและไม้ประดู่ เพราะเนื้อแข็งเนื้อจะไม่ยุ่ยเมื่อนำมาสร้างโพน แต่ปัจจุบันก็มีการช่างสร้างโพนได้นำไม้ตาลโตนดแทนการใช้ไม้เนื้อแข็งอื่น เมื่อได้ไม้มาแล้วก็ตัดออกเป็นท่อนให้ได้สัดส่วนกับความใหญ่ของไม้ หลังจากนั้นก็เจาะขึ้นรูปและตบแต่งภายในให้เป็นอกไก่เพื่อกำหนดเสียงโพนให้มีเสียงดังตามภูมิปัญญาของช่างโพนแต่ละคน เสร็จแล้วก็นำหนังควายที่จัดเตรียมไว้ มาแช่น้ำเพื่อให้หนังอ่อนนุ่มและยังไช้ท่อนไม้ตีหนังควายเพื่อทำลายพังผืดและไขมันออกจากหนัง เมื่อหนังควายอ่อนบางได้ที่แล้วก็นำไปคลุมหน้าโพน ซึ่งได้เตรียมวางไว้กลางแจ้ง มีการใช้ไม้ทำเป็นคัดเบ็ดเพื่อยึดหนังให้ตึงและชาวบ้านจะช่วยกันตีโพน ต่อเนื่อหลายวันตีจนกว่าหนังควายจะตึงได้ที่แล้ว ก็นำสลักที่จัดไว้ปักยึดหนังให้ติดกับโพนและจะทำเหมือนกันทั้ง 2 หน้า สร้างโพนแต่ละลูกจะต้องใช้เวลา 15-20 วัน ก่อนที่จะนำออกมาตีและจำหน่ายให้กับผู้ที่สนใจหาซื้อโพนนำไปถวายวันในพื้นที่และต่างจังหวัด ปัจจุบันจังหวัดพัทลุง มีค่ายโพนมากถึง 32 ค่าย และจังหวัดพัทลุง มีโพนกระจายอยู่ตามค่ายโพนและยังใช้งานอยู่ตามวัดต่างๆในจังหวัดพัทลุง ประมาณ 800 ลูก และมีโพนบางลูกมีอายุยาวนานเกิน 100 ปี
นายวิสุทธิ์ ธรรมเพชร นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัด(อบจ.)พัทลุง) กล่าวว่า โพนเป็นเอกลักษณ์ที่โดดเด่นอีกอย่างหนึ่งของจังหวัดและจังหวัดพัทลุงเป็นหนึ่งเดียวของภาคใต้ที่ยังมีการอนุรักษ์รูปแบบการสร้างโพนแบบโบราณ นอกจากจะสร้างเพื่อนำไปถวายวัดให้พระได้ใช้งานแล้ว ผู้ที่มีความรู้ความสามารถในการสร้างโพนก็ยังได้จัดสร้างเพื่อจำหน่ายหาเงินมาเลี้ยงครอบครัว และบางรายก็ยังทำเป็นอุตสาหกรรมในครัวเรือนและจัดตั้งค่ายสร้างโพนเป็นอาชีพหลัก
และเพื่อสนับสนุนส่งเสริมให้มีการอนุรักษ์ สืบสานประเพณีอันดีงาน ที่มีความเป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่นให้คงอยู่สืบไป อบจ.พัทลุง ได้กำหนดจัดงานแข่งโพนลากพระยิงถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี ประจำปี 2565 ซึ่งปีนี้จังหวัดพัทลุงได้กำหนดจัดงานแข่งโพนลากพระจำนวน 5 สนาม มีรอบคัดเลือกจำนวน 4 สนามและรอบชิงชนะเลิศในวันออกพรรษาโดยเริ่มแข่งสนามที่ 1 อบจ.พัทลุงร่วมกับเทศบาลตำบลเขาเจียก อ.เมืองพัทลุง จัดแข่งโพนที่บริเวณสวนสาธารณะเขาเจียกระหว่างวันที่31 สิงหาคม – 2 กันยายน สนามที่ 2 อบจ.ร่วมกับ อบต.ตะแพน อ.ศรีบรรพต จัดแข่งในระหว่างวันที่ 7-9 กันยายน ณ สนามโรงเรียนตะแพน สนามที่ 3 อบจ.ร่วมกับเทศบาลตำบลมะกอกเหนือ อ.ควนขนุน จัดให้มีการแข่งโพนระหว่างวันที่ 14-16 กันยายน ณ สนามอุทยานปรมาจารย์สายเขาอ้อ สนามที่ 4อบจ.ร่วมกับเทศบาลตำบลปรางหมู่ อ.เมืองพัทลุง จัดแข่งในวันที่ 21-23 กันยายน ที่สนามหน้าที่ทำการเทศาบลตำบลปรางหมู่ ส่วนสนามชิงชนะเลิศ อบจ.พัทลุงร่วมกับเทศบาลเมืองพัทลุง จัดแข่งที่สนามหน้าศาลากลางจังหวัดพัทลุง ในระหว่างวันที่ 7-10 ตุลาคม
การแข่งขัน 4 สนามรอบคัดเลือกนั้น จะมีการจัดแข่งตั้งแต่โพนขนาดเล็ก ความกว้างหน้าโพนไม่เกิน 38 ซม. ขนาดกลาง เส้นผ่าศูนย์กลางเกิน 38-48 ซม. โพนขนาดใหญ่เส้นผ่าศูนย์กลางหน้าโพนเกิน 48-68 ซม. และโพนเยาวชนชาย –หญิงเส้นผ่าศูนย์กลางหน้าโพนไม่เกิน 38 ซม. ทางคณะกรรมการ จะนำเอาโพนที่ชนะเลิศรองชนะเลิศเข้ารอบแต่ละสนามรุ่นละ 2 คู่ สนามละ 8 คู่ มาแข่งในรอบชองชนะเลิศ และโพนที่ชนะเลิศทั้ง 4 รุ่นจะได้รางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารีและปีนี้จะมีการประกวดติดสินมอบรางวัลโพนสวยงามอีกด้วย ซึ่งคาดว่าจะม่ค่ายโพนและวัดต่างๆในจังหวัดพัทลุงและจังหวัดใกล้เคียง ส่งโพนเข้าแข่งขันจำนวน 4 รุ่นไม่น้อยกว่า 500 ลูก และโพนที่ชนะเลิศการแข่งขันทุกรุ่นจะได้รับรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี
Discussion about this post