“ประชุมเครือข่ายประมงพื้นบ้านกก-โขง”
:ทางรอดท่ามกลางวิกฤติการพัฒนาบนสายน้ำโขง

ณัฐวัตร ลาพิงค์ /เชียงราย

วันที่23 ธันวาคม2565 สมาคมแม่น้ำเพื่อชีวิตได้จัดเวทีประชุมตัวแทนชาวประมงกกโขง จาก6ชุมชน บ้านดอนที่ บ้านปากอิงใต้ อำเภอเชียงของ บ้านห้วยลึก อำเภอเวียงแก่น บ้านเชียงแสนน้อย สบกก สบคำ อำเภอเชียงแสน จำนวน 40 คน ณ หอประชุมบ้านสบคำ ตำบลเวียง อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย ได้แลกเปลี่ยนผลกระทบการหาปลาจากการพัฒนาแม่น้ำโขง และแนวทางการปรับตัวของคนหาปลาจะอยู่กับสายน้ำโขงภายใต้วิกฤติการพัฒนาจากเขื่อนได้อย่างไร จากสาเหตุร่วมคือระดับน้ำ ที่ขึ้นลงไม่เป็นปกติ ส่งผลในภาพรวมของชาวบ้าน

“น้ำขึ้นๆลงๆ ทำให้ปลาสับสนคนก็หาปลาไม่ได้ ตอนนี้เหลือคนหาปลาไม่กี่คนส่วนใหญ่เป็นคนเฒ่าคนแก่ คนหนุ่มไม่มาหาปลาแล้ว มันหาปลาไม่ได้”นายสุขใจ ยานะ ชาวบ้านเชียงแสนน้อย กล่าว
ระหว่างการแลกเปลี่ยนได้มีการพูดคุยปัญหาการลดลงของปลาทั้งในแม่น้ำโขง รวมถึงการหาปลาผิดวิธี
นายสาคร พลสวัสดิ์ ชาวประมงบ้านสบคำ กล่าวว่า การหาปลาผิดวิธีโดยเฉพาะการจี้ปลาช็อตปลา จากประเทศเพื่อนบ้าน เครื่องมือเขาทำให้ปลาตายเป็นจำนวนมาก เราแก้ไม่ได้เป็นเรื่องระหว่างประเทศ เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ปลาหายาก เขาเข้ามาถึงในแม่น้ำกกเลยนะ ไม่มีใครมาคอยดูแลเข้มงวดเรื่องนี้
ส่วนการปรับตัวจะอยู่ได้อย่างไรภายใต้สถานการณ์ปัญหาจากเขื่อนและการเปลี่ยนแปลงในแม่น้ำโขง ทั้ง6ชุมชนได้ทดลองอาชีพการปรับตัวที่จะอยู่กับวิถีประมง ประมงบ้านห้วยลึกสมาชิกประมงได้ทำการทดลองเลี้ยงปลากดเหลืองในบ่อดินจำนวน 10,000ตัว บ้านดอนที่พัฒนาลั้งหาปลาเป็นศูนย์เรียนรู้คนหาปลาปรับปรุงพื้นที่เลี้ยงไก่เป็นอาชีพเสริมยามว่างระหว่างหาปลา และทุกชุมชนมีความสนใจเพาะผสมพันธุ์ปลา เพื่อเพาะเลี้ยงในชุมชนเป็นรายได้เสริมจากการหาปลา เนื่องจากกลุ่มประมงพื้นบ้านเหล่านี้ไม่สามารถปรับตัวไปทำอาชีพอื่นได้แล้ว การเพาะพันธุ์ปลาเพื่อเพิ่มปริมาณปลาในแหล่งน้ำสาธารณะในชุมชนสร้างรายได้อีกทาง

“ไม่รู้จะไปทำอาชีพอื่นละ หาปลาก็พอได้กิน อยู่กับแม่น้ำมาทั้งชีวิต ทำเกษตรบ้าง เลี้ยงวัวริมน้ำบ้าง ทำอาชีพเหล่านี้แหละ” นายอุ่นคำ สุวรรณดี ประมงบ้านสบกก กล่าว นอกจากนี้ชาวประมงยังยืนยันว่าปากน้ำกกก็ยังพอหาปลาได้อยู่ เป็นพื้นที่หาปลาที่สำคัญของชุมชน และเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของนาก สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่อาศัยหากินอยู่ปากแม่น้ำกก
ผลกระทบนอกจากการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำจากเขื่อน น้ำขึ้นลงปลาลดลง การหาปลาผิดวิธี ปล่อยน้ำเสียลงแม่น้ำกก ส่งผลต่อคนหาปลาโดยตรง การรวมตัวของเครือข่ายประมงพื้นบ้านลุ่มน้ำกก-โขง ของคนหาปลาเพื่อร่วมกันส่งเสียงให้ผู้ที่เกี่ยวข้องหันมาสนใจชีวิตคนเล็กคนน้อยที่หากินกับแม่น้ำบนวิถีพึ่งพาธรรมชาติ เรื่องราวแม่น้ำและชุมชนต่อไป เมื่อแม่น้ำไม่มีปลา การพัฒาที่ไม่ได้ฟังเสียงชาวบ้านริมโขง