สกลนคร ผ้าไทยใส่สบาย ผ้าย้อมครามโกอินเตอร์ ทำเงินกว่า 711 ล้าน ขั้นตอนการผลิตไม่ง่ายแต่ราคาดี

ผ้าย้อมคราม ผ้าไทยใส่สบายของจังหวัดสกลนคร มีขั้นตอนการผลิตที่ไม่ยากไม่ง่ายแต่ก็สามารถสร้างรายได้ให้กับชาวบ้านกว่า 711 ล้าน นอกจากนี้ยังป้องกัน UV หรือรังสีอัลตราไวโอเลตที่ส่งผลต่อผิวหนังได้ และผ้าที่ทำจากผ้าฝ้ายก็สามารถยับยั้งแบคทีเรียได้ เนื่องจากเป็นผ้าที่แปรรูปมาจากเส้นใยธรรมชาติจากฝ้ายนั่นเอง

วันนี้ จะพาไปดูการผลิตผ้าย้อมครามของชาวบ้านที่ จ.สกลนครซึ่งกว่าจะมาเป็น ผ้าคราม ที่ลายสวยงาม การผลิตผ้าย้อมครามธรรมชาติ ต้องผ่านขั้นตอนและใช้กรรมวิธีการผลิต บวกกับรายละเอียดต่างๆมากมาย ซึ่งวันนี้เราจะมาเข้าใจกันง่าย จะพาไปรู้จัก“สีคราม” ซึ่งเป็นสีย้อมธรรมชาติที่เก่าแก่ที่สุดในโลก มานานกว่า 6,000 ปี ในการย้อมสีคราม เป็นการย้อมที่มีความพิเศษ และความแตกต่างจากการย้อมสีธรรมชาติอื่น ๆ ซึ่งต้องอาศัยการร่วมแรงร่วมใจ ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ระหว่างคนในครอบครัวและในชุมชน เป็นการเชื่อมโยงขนบธรรมเนียม ประเพณี และวัฒนธรรมของท้องถิ่นนั้นๆเข้าด้วยกัน และส่งต่อสืบทอดภูมิปัญญา ที่แฝงจิตวิญญาณจากรุ่นสู่รุ่น การทำผ้าย้อมคราม

เริ่มต้นจาก ปลูก 1.“ต้นคราม” ให้มีอายุที่เหมาะสม อายุได้ 3-4 เดือน ก็ทำการเก็บเกี่ยวได้ แล้วนำต้นครามมาแช่เพื่อทำน้ำคราม 2.”น้ำคราม” เริ่มด้วยการเก็บใบครามสด ที่สำคัญคือต้องเก็บตอนเช้าก่อนพระอาทิตย์ขึ้น เพื่อให้ได้ปริมาณน้ำครามมาก หากเก็บในเวลาที่พระอาทิตย์ขึ้นแล้วจะทำให้ครามที่เก็บเหี่ยวปริมาณน้ำครามน้อย แช่ใบครามสดในภาชนะ กดใบครามให้แน่น เติมน้ำให้ท่วมหลังมือแช่ไว้ 10-12 ชั่วโมง จึงกลับใบครามข้างล่างขึ้นทับส่วนบน แช่ต่อไปอีก 10-12 ชั่วโมง ใบครามจะถูกสลาย (hydrolyse) ให้สีคราม (indoxyl) ออกมาอยู่ในน้ำครามได้มากที่สุดในเวลาที่เหมาะสมเท่านั้น ได้น้ำครามใส สีฟ้าจาง จึงแยกกากใบครามออก

ขั้นตอน 3.การย้อมครามจะมีส่วนผสมอื่นๆขั้นตอนการย้อมที่สืบทอดกันมาแต่อดีตเพื่อให้ได้ผ้าครามที่สีสวยและสีไม่ตก หลังจากนั้นก็นำเส้นฝ้ายลงย้อม จะได้เส้นฝ้ายสีฟ้าครามสวยงามสีไม่ตก หรือหากต้องการผ้าฝ้ายที่มีลวดลายต่างๆ จะต้องผ่านขั้นตอนของการมัดเพื่อให้ได้ลายที่ต้องการ จะมีทั้งลายที่คิดขึ้นใหม่ ลายที่สืบทอดกันมา หรือลายที่ประยุคผสมผสานกัน เรียกขั้นตอนนี้ว่าการมัดหมี ซึ่งจะต้องใช้ความชำนาญอย่างมาก จึงจะได้ ผ้าย้อมคราม ที่สีสวยธรรมชาติ 4.”การทอมือ”เมื่อได้เส้นผ้าฝ้ายแล้วจึงจะนำมาเข้าขั้นตอนการทอซึ่งผ้าของเราใช้วิธีการทอมือที่สืบทอดกันมารุ่นสู่รุ่น ถือได้ว่าเป็นมรดกทางภูมิปัญาที่สืบทอดกันมายาวนาน

ชาวบ้านปลื้มเนื่องจากผ้าย้อมครามไทยโกอินเตอร์ หลายประเทศนิยมสวมใส่ แม้แต่อเมริกา ญี่ปุ่น ออสเตรเลียเพราะรักษาผิว ใส่แล้วเย็นสบายไม่มีสารก่อมะเร็ง ผลิตด้วยธรรมชาติล้วนๆ แต่ละปียอดขายพุ่งสูงถึง 800 ล้านบาท ผ้าครามเมืองสกลโดยเมื่อกลางปี 2567 กรมสารนิเทศ กระทรวงการต่างประเทศ นำคณะทูตและผู้สื่อข่าวต่างประเทศประจำประเทศไทย หลายประเทศ เยี่ยมชมการดำเนินงานของศูนย์เรียนรู้ผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย “วิชชาลัยดอนกอย วิถีแห่งการพัฒนาที่ยั่งยืน” ในพระดำริ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา พร้อมชมสาธิตการทำผ้าย้อมคราม ที่ บ.ดอนกอย อ.พรรณานิคม จ.สกลนคร ซึ่งมีนางถวิล อุปรี ประธานกลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย นำสมาชิกสาธิตขั้นตอนกระบวนการผลิต จนถึงตัดเย็บออกมาอย่างสวยงาม

นายชูศักดิ์ รู้ยิ่ง ผวจ.สกลนคร กล่าวว่า สกลนครถือเป็น “นครหัตศิลป์โลก เจ้าแห่งครามธรรมชาติ” (World Craft City for Natural Indigo) ซึ่งมี”ผ้าย้อมคราม” เป็นผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด ประชาชนมีการทอผ้าย้อมครามกันอย่างกว้างขวาง ทั่วทั้ง 18 อำเภอ กลุ่มทอผ้าย้อมครามแต่ละอำเภอมีวิธีการผลิตผ้าย้อมครามที่หลากหลายตามภูมิปัญญาของแต่ละพื้นที่ โดยที่บ้านดอนกอย เป็นหมู่บ้านหนึ่งที่มีการทอผ้าย้อมครามทุกหลังคาเรือน ชาวบ้านมีองค์ความรู้เรื่องการปลูกต้นคราม การย้อมคราม การย้อมสีธรรมชาติ และการทอผ้าย้อมคราม มีการรวมกลุ่มทอผ้าที่สร้างรายได้ ให้แก่ประชาชน รวมทั้งเป็นแหล่งสร้างองค์ความรู้เรื่องการทอผ้าย้อมคราม ให้แก่เครือข่ายและผู้ที่สนใจในหมู่บ้านใกล้เคียง ด้วยความเข้มแข็งและเหนียวแน่นมาตลอด ตั้งแต่ปี พ.ศ 2546 ซึ่งปัจจุบันสามารถพัฒนารายได้จาก 700 บาทต่อเดือน เป็น 10,000 บาทต่อเดือนต่อคน ผ้าครามสกล จึงเป็นที่สนใจและต้องการของตลาด ดังนั้นจะเห็นได้จากการเดินแบบผ้าย้อมครามของส่วนราชการตามเทศกาลต่างๆเพื่อส่งเสริมการขาย ไม่เว้นแม้แต่งานรวมน้ำใจไทสกลและงานกาชาด ใครที่ไปเที่ยวสกลนครอย่าลืมแวะซื้อผ้าครามได้ที่ร้านจำหน่ายผ้าครามทั่วไป

วัฒนะ แก้วก่า/สกลนคร 0819541528