ราชบุรี – บายศรีมอญโบราณหนึ่งเดียวในไทย

วันที่ 7 ก.ค 66 ผู้สื่อข่าวเดินทางไปพบกับ นายสมชาย ปรีชาชาญ ปราชญ์ชาวบ้าน ต.คุ้งพยอม อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี หลังทราบว่าเป็นผู้สืบทอดองค์ความรู้ด้านการทำบายศรี ซึ่งหนึ่งในนั้นคือ “บายศรีหน้าวัว” บายศรีโบราณของชาวมอญที่ยังสืบทอดและคงอยู่เหลือเพียงเฉพาะชาวไทยเชื้อสายมอญลุ่มน้ำแม่กลอง 3 ตำบล คือ ต.คุ้งพยอม บ้านม่วง และนครชุมน์ อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี เท่านั้น เมื่อไปถึงพบนายสมชายกำลังเก็บใบตองตานี ก่อนนำมาพับส่วนประกอบหลักของบายศรีหน้าวัว ที่มีอยู่ด้วยกัน 3 ส่วน คือ กรวยใหญ่ หน้าวัว และนิ้วบายศรี แล้วนำมาประกอบเข้าด้วยกัน สุดท้ายจึงประดับตกแต่งด้วยดอกรัก

นายสมชาย เปิดเผยว่า ในคติความเชื่อของชาวมอญโบราณที่สืบต่อกันมา บายศรีหน้าวัว ถือเป็นบายศรีชั้นสูง ชาวบ้านจะทำขึ้นเพื่อเป็นพุทธบูชาและอาจาริยบูชา ในพิธีสำคัญอย่างพิธีอุปสมบท โกนผมจุก และการรำผีมอญในอดีตเมื่อบ้านใดมีการจัดงานดังกล่าวขึ้น ชาวบ้านก็จะมารวมตัวกัน เพื่อช่วยเจ้าภาพตระเตรียมงานต่างๆ โดยชาวบ้านจะช่วยกันเก็บใบตองตานีและดอกรักคนละเล็กคนละน้อย ซึ่งเป็นไม้ดอกที่หาได้ง่ายตามหัวไร่ปลายนา และเป็นดอกไม้ที่ทนได้ทุกสภาพอากาศ เก็บไว้ได้นาน อีกทั้งยังมีชื่อที่เป็นมงคล โดยเฉพาะงานอุปสมบทที่ชาวบ้านจะทำบายศรีออกมา 4 ยอด เพื่อไปขมาหรือบูชาพระสงฆ์ 1 ยอด พระอุปัชฌาย์ 1 ยอด และพระคู่สวด พระกรรมวาจา พระอนุสารวาจา อีกรูปละ 1 ยอด แม้จะดูเป็นบายศรีที่เรียบง่าย แต่กลับสะท้อนถึงวิถีชีวิต ภูมิปัญญา และความเชื่อความศรัทธาในพระพุทธศาสนาที่สืบต่อกันมา ผ่านส่วนประกอบหลักของบายศรี คือ กรวยใหญ่ที่ถูกประดับด้วยหน้าวัว หรือ หน้าพรหม 4 ทิศ และนิ้วบายศรีแทนพระพุทธเจ้าทั้ง 5 พระองค์ ได้แก่ พระพุทธเจ้ากกุสันธะ พระพุทธเจ้าโกนาคมน์ พระพุทธเจ้ากัสสปะ พระพุทธเจ้าโคดม และพระศรีอาริยเมตไตรย อันหมายถึงพระพรหมอาราธนาธรรมเผยแพร่พระพุทธศาสนาไปทั้ ง 4 ทวีป

ด้วยสภาพสังคมและค่านิยมที่เปลี่ยนไปตามกาลเวลา ผู้คนหันไปใช้บายศรีประยุกต์ที่มีความวิจิตรอลังการกันมากขึ้น ส่งผลทำให้การทำบายศรีหน้าวัวของชาวมอญโบราณเลือนหายไปจนเกือบหมดสิ้น กลุ่มชาวไทยเชื้อสายมอญ 3 ตำบลจึงพยายามรื้อฟื้นและอนุรักษ์ ตลอดจนถ่ายทอดองค์ความรู้ส่งต่อไปยังบุตรหลาน ทั้งนี้ท่านใดต้องการบายศรีหน้าวัวโบราณหรือบายศรีอื่นๆ สำหรับใช้ในพิธีสำคัญ สามารถติดต่อได้ที่เบอร์โทรศัพท์ 0614181348

สุจินต์ นฤภัย ( เต้ ) จ.ราชบุรี