เมื่อวันที่ 4 มกราคม 2565 ที่ศาลเจ้าพ่อหลวงภูคา บ้านป่าตองดอนทรายทอง หมู่ที่ 8 ตำบลศิลาเพชร อำเภอปัว จังหวัดน่าน นายสมเกียรติ อาจสังข์ นายอำเภอปัว เป็นประธานในพิธีบวงสรวงเจ้าพ่อหลวงภูคา เพื่อเป็นการแสดงออก ซึ่งความกตัญญูกตเวที ต่อเจ้าเมืองวรนครในอดีต เพื่อทำบุญอุทิศพระราชกุศลถวายเจ้าพญาภูคา เพื่อเป็นการแสดงออก ซึ่งความกตัญญูกตเวี ต่อเจ้าเมืองวรนครในอดีต โดยมีพันเอก รฐนนท รัตนโสภณ ผู้บังคับหน่วยพัฒนาการเคลื่อนที่ 31 พร้อมด้วยหัวหน้าส่วนราชการ ทหาร ตำรวจ พ่อค้า ประชาชน ที่เดินทางมาจากที่ต่างๆ ทั้งในกรุงเทพและจังหวัดต่างๆ ที่มีจิตศรัทธาร่วมในพิธีในครั้งนี้
ประวัติศาสตร์เมืองน่าน เริ่มปรากฏขึ้นราว พ.ศ. 1825 ภายใต้การนำของพญาภูคา และนางพญาจำปาผู้เป็นชายา ซึ่งทั้งสองเป็นชาวเมืองเงินยาง ได้เป็นแกนนำพาผู้คนอพยพมาตั้งศูนย์การปกครองอยู่ที่เมืองล่าง ต่อมาเพี้ยนเป็นเมืองย่าง (เชื่อกันว่าคือบริเวณริมฝั่งด้านใต้ของแม่น้ำย่างบริเวณตำบลศิลาเพชร อำเภอปัว เลยไปถึงลำน้ำบั่ว ใกล้ทิวเขาดอยภูคาในเขตบ้านเสี้ยว บ้านทุ่งฆ้อง บ้านลอมกลาง ตำบลยม อำเภอท่าวังผา) เพราะปรากฏร่องรอยชุมชนในสภาพที่เป็นคูน้ำ คันดิน และกำแพงเมืองซ้อนกันอยู่ เห็นชัดเจนที่สุดคือบริเวณข้างพระธาตุจอมพริกบ้านเสี้ยว มีกำแพงเมืองปรากฏอยู่ซึ่งเป็นปราการทิศใต้ และป้อมปราการทิศเหนือลักษณะที่ปรากฏเป็นสันกำแพงดินบนยอดดอยม่อนหลวง บ้านลอมกลาง เป็นกำแพงเมืองสูงถึง 3 ชั้น ในแต่ละชั้นกว้าง 3 เมตร สูง 5 เมตร ขนานไปกับยอดดอยม่อนหลวง
ต่อมาพระยาภูคา ได้ขยายอาณาเขตปกครองของตนออกไปให้กว้างขวางยิ่งขึ้น โดยส่งราชบุตรบุญธรรม 2 คนไปสร้างเมืองใหม่ โดยขุนนุ่นผู้พี่ไปสร้างเมืองจันทบุรี (เมืองพระบาง) และขุนฟองผู้น้องสร้างเมืองวรนครหรือเมืองปัว ภายหลังขุนฟองถึงแก่พิราลัย เจ้าเก้าเถื่อนราชบุตรจึงได้ขึ้นครองเมืองปัวแทน ด้านพญาภูคา ครองเมืองย่างมานานและมีอายุมากขึ้น มีความประสงค์จะให้เจ้าเก้าเถื่อนผู้หลานมาครองเมืองย่างแทน จึงให้เสนาอำมาตย์ไปเชิญ เจ้าเก้าเถื่อนเกรงใจปู่จึงยอมไปอยู่เมืองย่างและมอบให้ชายาคือนางพญาแม่ท้าวคำปินดูแลรักษาเมืองปัวแทน เมื่อพญาภูคาถึงแก่พิราลัย เจ้าเก้าเถื่อนจึงครองเมืองย่างแทน ในช่วงที่เมืองปัวว่างจากผู้นำ เนื่องจากเจ้าเก้าเถื่อนไปครองเมืองย่างแทนปู่นั้น พญางำเมืองเจ้าผู้ครองเมืองพะเยา จึงได้ขยายอิทธิพลเข้าครอบครองบ้านเมืองในเขตเมืองน่านทั้งหมด นางพญาแม่เท้าคำปินพร้อมด้วยบุตรในครรภ์ ได้หลบหนีไปอยู่บ้านห้วยแร้ง จนคลอดได้บุตรชายชื่อว่าเจ้าขุนใส เติบใหญ่ได้เป็นขุนนางรับใช้พญางำเมืองจนเป็นที่โปรดปราน พญางำเมืองจึงสถาปนาให้เป็นเจ้าขุนใสยศ ครองเมืองปราด ภายหลังมีกำลังพลมากขึ้นจึงยกทัพมาต่อสู้จนหลุดพ้นจากอำนาจเมืองพะเยา และได้รับการสถาปนาเป็นพญาผานอง ขึ้นครองเมืองปัวอย่างอิสระระหว่างปี 1865-1894 รวม 30 ปี จึงพิราลัย
ซึ่งการทำพิธีบวงสรวง ศาลเจ้าหลวงภูคา ในครั้งนี้ โดยมีประชาชน ทั้งในจังหวัดน่านและต่างจังหวัด ต่างได้พร้อมใจกัน นำสิ่งของมาบวงสรวง เพื่อเป็นการทดแทนพระคุณ โดยเฉพาะประชาชนในหลายพื้นที่ทั้งในจังหวัดน่าน และต่างจังหวัด ต่างพร้อมใจกัน ได้นำอาหารเครื่องบวงสรวงหลากหลายชนิด ซึ่งต่างได้บนบานสานกล่าว ขอให้กิจการเจริญรุ่งเรืองและได้สมคำปรารถนา ต่างพร้อมใจกันมาร่วมพิธี เป็นประจำทุกปี
Discussion about this post